Γράφει η Τατιάνα Τσαραμιάδου
Διευθύντρια του Παιδικού Πανεπιστημίου
Τον τελευταίο καιρό διαβάζουμε για πολλές περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και εφήβων. Συναισθήματα αποτροπιασμού και αγανάκτησης μας προκαλούν τα γεγονότα και οι πράξεις των θυτών , ενώ με όλη μας την καρδιά συμπάσχουμε και υποστηρίζουμε τα θύματα, συνήθως νεαρά άτομα και μικρά παιδιά.
Για πολλά χρόνια η αναφορά και μόνο σε τέτοιες πράξεις ήταν ταμπού. Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν τι από όσα ακούμε και μαθαίνουμε είναι γεγονός και τι μύθος, τι είναι συνηθισμένο και τι συμβαίνει σπάνια:
ΜΥΘΟΣ
Θύματα της σεξουαλικής κακοποίησης είναι κορίτσια στην ηλικία της εφηβείας.
ΓΕΓΟΝΟΣ
Τα θύματα της σεξουαλικής κακοποίησης είναι συνήθως μικρά παιδιά ηλικίας 4-11 χρόνων αν και η σεξουαλική κακοποίηση συμβαίνει σε αγόρια και κορίτσια όλων των ηλικιών.
ΜΥΘΟΣ
Ο δράστης είναι ξένος στο παιδί.
ΓΕΓΟΝΟΣ
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο δράστης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει καλά, ένας γονιός, συγγενής μεγαλύτερης ηλικίας, φίλος ή γείτονας.
ΜΥΘΟΣ
Η κακοποίηση έχει τη μορφή βίαιης επίθεσης που αφήνει στο παιδί σωματικές πληγές.
ΓΕΓΟΝΟΣ
Η σεξουαλική κακοποίηση δεν είναι συνήθως βίαιη. Οι περισσότεροι δράστες χρησιμοποιούν πειθώ, απειλές και δωροδοκία παρά σωματική βία.
ΜΥΘΟΣ
Η σεξουαλική κακοποίηση στα παιδιά συμβαίνει συνήθως σαν ένα τυχαίο περιστατικό.
ΓΕΓΟΝΟΣ
Είναι περισσότερο συνηθισμένο ένα παιδί να υφίσταται κατ' επανάληψη σεξουαλική κακοποίηση. Αυτό συμβαίνει γιατί το παιδί πείθεται από το δράστη να το κρατήσει μυστικό και έτσι να μη μπορεί να το ανακαλύψει κανένας για χρόνια. Όταν η σεξουαλική κακοποίηση επαναλαμβάνεται κατά διαστήματα, δημιουργεί μεγαλύτερη βλάβη στο παιδί από το να συμβεί μία και μοναδική φορά.
ΜΥΘΟΣ
Η σεξουαλική κακοποίηση συμβαίνει σε απομακρυσμένους χώρους όπως πάρκα, ερημικές παραλίες, κ.λ.π.
ΓΕΓΟΝΟΣ Η σεξουαλική κακοποίηση συμβαίνει πολύ συχνά στο σπίτι του παιδιού ή στο σπίτι ενός συγγενή ή φίλου.
ΜΥΘΟΣ
Η παιδική σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα σπάνιο γεγονός.
ΓΕΓΟΝΟΣ
Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι ένα 25% των κοριτσιών (1 στα 4) και ένα 10% των αγοριών (1 στα 10) κακοποιούνται σεξουαλικά πριν φθάσουν την ηλικία των 18 χρόνων.
Αφού λοιπόν καταλάβαμε τι συμβαίνει και σε ποιες ηλικίες, το ερώτημα είναι τι κάνουμε γι αυτό; Πως προετοιμάζουμε τον εαυτό μας σαν γονείς και τα παιδιά μας;
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΩ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ
Μπορείς να προλάβεις τη σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού σου με το να το πληροφορήσεις έγκαιρα.
Να μερικές ιδέες που μπορούν να βοηθήσουν στην συζήτηση με το παιδί :
- Ξεκίνα τη συζήτηση θυμίζοντας του ορισμένους βασικούς κανόνες ασφάλειας, όπως της κυκλοφορίας αυτοκινήτων και πεζών ή κανόνων ασφάλειας μέσα στο σπίτι (πρίζες, μάτια κουζίνας, θερμοσίφωνες, κ.λ.π.)
- Μετά μίλησε του για την προσωπική του ασφάλεια. Πες του ότι είναι αναγκαίο να προστατέψει τον εαυτό του από συγκεκριμένα αγγίγματα, εξηγώντας του ότι κάποιας μορφής αγγίγματα είναι βλαβερά.
- Μάθε στο παιδί σου τις σωστές λέξεις για τα πολύ προσωπικά μέρη του σώματός του (στήθη, γεννητικά όργανα..) Τα προσωπικά αυτά μέρη, μπορείς να εξηγήσεις ότι είναι αυτά που καλύπτονται από τα εσώρουχα ή από το μαγιό.
- Πες στο παιδί σου ότι είναι λάθος για έναν ενήλικα ή έφηβο να αγγίξει τα προσωπικά μέρη του σώματος του χωρίς κάποιο σοβαρό λόγο. Εξήγησε του ότι η μόνη περίπτωση για να τα αγγίξει κάποιος ενήλικας (γονιός, γιατρός, νοσοκόμος,) είναι για λόγους υγείας ή υγιεινής.
Πες του ακόμη ότι δεν θα πρέπει ποτέ να δεχθεί να αγγίξει το ίδιο τα προσωπικά μέρη του σώματος κάποιου άλλου ατόμου.
- Βεβαιώσου ότι το παιδί σου κατάλαβε ότι η σεξουαλική κακοποίηση σε ένα παιδί μπορεί να γίνει και από κάποιον συγγενή ή φίλο που το παιδί αγαπά και εμπιστεύεται και ότι μπορεί να συμβεί μέσα στο σπίτι του, στο σχολείο ή στη γειτονιά.
- Μάθε το παιδί σου να λέει "όχι" όταν κάποιος αποπειραθεί να το χαϊδέψει.
Οι παρακάτω προτάσεις μπορεί να φανούν χρήσιμες :
- Μην το κάνεις αυτό, δεν μου αρέσει.
- Σταμάτα, δεν θέλω να κάνω αυτό που μου ζητάς.
- Μην μ' αγγίζεις. Το σώμα μου, μου ανήκει.
- Μάθε στο παιδί σου ότι πρέπει να σε ενημερώνει κάθε φορά που του ζητά κάποιος να πάει μαζί του ή πριν δεχθεί ζαχαρωτά, χρήματα, κάποιο δώρο ή κάποια ξεχωριστή περιποίηση ακόμη και από κάποιο άτομο γνωστό στο παιδί.
- Εξήγησε του ότι μπορεί κάποιος ενήλικας ή έφηβος να προσπαθήσει να το δωροδοκήσει ή να το παγιδεύσει σε μία κατάσταση που δεν θα είναι ασφαλές και που δεν θα μπορέσει να ζητήσει από κανέναν βοήθεια.
- Μάθε το παιδί σου να ενημερώσει εσένα ή κάποιο άλλον ενήλικα αμέσως μόλις το ενοχλήσει. Συζητήστε μαζί για το ποια μπορεί να είναι τα άλλα ενήλικα άτομα στα οποία μπορεί να απευθυνθεί για βοήθεια.
- Διαβεβαίωσε το παιδί σου ότι θα το πιστέψεις όταν σου αναφέρει κάποιο γεγονός σεξουαλικής κακοποίησης (ή έστω απόπειρας.) Πες του όταν του συμβεί κάτι τέτοιο δεν θα το μαλώσετε γιατί δεν είναι δικό του το λάθος.
- Πες στο παιδί σου να μην αποκρύψει ποτέ οποιοδήποτε άγγιγμα στα πολύ προσωπικά σημεία του σώματός του.
ΠΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΩ ΠΑΙΔΙ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ
Οι γονείς που έχετε «εφηβάκια» να θυμάστε ότι δεν μπορείτε να απαιτήσετε ξαφνικά να σας ακούσει το παιδί σας να του κάνετε «κήρυγμα» για την προστασία του από σεξουαλική κακοποίηση, αν δεν έχετε προηγουμένως αναπτύξει μαζί του μια σχέση εμπιστοσύνης και εκτίμησης. Διαφορετικά, θα σας ακούσει – αν το απαιτήσετε- αλλά δεν θα επεξεργαστεί νοητικά και συναισθηματικά τα όσα θα του πείτε.
Επομένως η αρχή της προστασίας που επιθυμείτε να του προσφέρετε, ξεκινά με την διαρκή σας παρουσία στην ζωή του. Να είστε εκεί, χωρίς να υπερβάλετε, χωρίς να μειώνετε τον ενθουσιασμό και την παρορμητικότητα του, χωρίς να μαραίνετε τα αθώα συναισθήματα που νιώθει για την κοινωνία, τους φίλους ή τους άλλους ενήλικες γύρω του. Μην το κρίνετε το παιδί σας, μην το κατηγορείτε, μην μιλάτε άσχημα για όσους δείχνει αγάπη και εκτίμηση. Αυτό που πρέπει να κάνετε – με κάθε τρόπο και κόστος- είναι να παραμείνετε ΕΝΕΡΓΟ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ. Αν είστε εκεί στην ζωή του, με την σύμφωνη γνώμη του παιδιού σας, τότε το παιδί θα ανατρέξει σε εσάς για κάτι που θα συμβεί. Δώστε το «βήμα» για συζήτηση, ακόμη κι αν δεν έχετε τίποτε να πείτε. Να είστε ο καλύτερος ακροατής του παιδιού σας! Δώστε του ένα λόγο, για να τρέξει σε εσάς. Μην προσπαθήσετε να γίνετε «φίλος» με το παιδί σας. Είστε γονιός του. Ο γονιός προστατεύει πάντα από ένα βήμα πιο πίσω.. Ο γονιός δεν τρέχει μπροστά από το παιδί του, περπατάει στο πλάι, κρατώντας απαλά το χέρι.. Μην του δείχνετε πόσο ανησυχείτε. Συζητάτε μαζί του χαλαρά, με λίγα λόγια, μοιραστείτε το συναίσθημά σας μαζί του. Πείτε του πόσο ανησυχείτε, πόσο δυσκολεύεστε κι εσείς να το διαχειριστείτε, ζητήστε του κι εσείς βοήθεια να σας καθοδηγήσει το παιδί πως να το κάνετε μαζί. Μην δηλώνετε παντοδύναμοι. Δεν είστε. Μείνετε «μαζί» οι δυο γονείς στα θέματα του παιδιού σας, ακόμη κι αν έχετε χωρίσει. Σκεφθείτε το σαν ένα κοινό «projectζωής»! Θα πετύχει μόνο με συνολική δουλειά, ιδέες και προσπάθεια. Τα νεαρά παιδιά , οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες χρειάζονται ασφάλεια και «χώρο» για να λειτουργήσουν. Να τους τον προσφέρετε.
Ολοκληρώνοντας τα λίγα αυτά λόγια σε σχέση με την σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και εφήβων, θα ήθελα να θυμόμαστε όλοι ότι το
ΤΟ ΚΑΛΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΜΕΝΟ ΠΑΙΔΙ ΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΝΑ ΠΕΣΕΙ ΘΥΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΟ ΠΑΙΔΙ.
Καλή υγεία και δύναμη!
Τατιάνα Τσαραμιάδου
Βίντεο που μπορείτε να δείτε μαζί με το παιδί σας για την ενημέρωση τους:
Για εφήβους:
για παιδιά:
Βιβλιογραφία για γονείς σχετικά με την σεξουαλική κακοποίηση παιδιών:
Μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν τα βιβλία για την «Σεξουαλική Αγωγή και Διαφυλικές Σχέσεις» στα Ελληνικά δημοτικά σχολεία για το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Πρόκειται για δύο Τετράδια Μαθητή (ανάλογα με την ηλικία του παιδιού) και δύο Εγχειρίδια για τον εκπαιδευτικό (και πάλι ανάλογα με την ηλικία του παιδιού)
Σεξουαλική Αγωγή και Διαφυλικές Σχέσεις για παιδιά 6 – 8 ετών
Εγχειρίδιο εκπαιδευτικού για μαθητές 6 – 8 ετών
Τετράδιο Μαθητή 6 – 8 ετών
Σεξουαλική Αγωγή και Διαφυλικές Σχέσεις για παιδιά 9 – 12 ετών
Εγχειρίδιο εκπαιδευτικού για μαθητές 9 – 12 ετών
Τετράδιο Μαθητή 9 – 12 ετών
Επίσης, μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν και τα βιβλία για την «Ψυχική Υγεία και Διαπροσωπικές Σχέσεις» στα Ελληνικά δημοτικά σχολεία για το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ψυχική Υγεία και Διαπροσωπικές Σχέσεις για παιδιά 6 – 8 ετών
Εγχειρίδιο εκπαιδευτικού για μαθητές 6 – 8 ετών
Τετράδιο Μαθητή 6 – 8 ετών
Ψυχική Υγεία και Διαπροσωπικές Σχέσεις για παιδιά 9 – 12 ετών
Εγχειρίδιο εκπαιδευτικού για μαθητές 9 – 12 ετών
Τετράδιο Μαθητή 9 – 12 ετών
Μπορείτε ακόμη να κατεβάσετε δωρεάν το Βιβλίο για της Καμπάνιας «Ένα στα Πέντε», προκειμένου να του διδάξετε τον «Κανόνα των Εσωρούχων» στα παιδιά σας, ακολουθώντας τον παρακάτω σύνδεσμο: http://www.underwearrule.org/source/text_gr1.pdf
Εάν είστε εκπαιδευτικός μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν το βιβλίο της Ε. Αθανασοπούλου, με τίτλο «Σεξουαλική Κακοποίηση: Χρήσιμες Πληροφορίες για Εκπαιδευτικούς», πατώντας στον παρακάτω σύνδεσμο: http://www.diapolis.auth.gr/diapolis_files/drasi6/a9.pdf
Προτεινόμενα Βιβλία για Παιδιά, Γονείς και Εκπαιδευτικούς:
Τίτλος Βιβλίου: «Ρίνα, η Αστερίνα».
Συγγραφέας: Ελένη Δασκαλάκη.
Εκδότης: Ψυχογιός.
- Τίτλος Βιβλίου: «Ξέρω να Λέω Όχι».
Συγγραφέας: Ρασιδάκη Χριστίνα.
Εκδότης: Πατάκη.
- Τίτλος Βιβλίου: «Σεξουαλική Κακοποίηση των Παιδιών και Παιδοφιλία στο Internet».
Συγγραφέας: Ίδρυμα για το Παιδί και την Οικογένεια.
Εκδότης: Ι. Σιδέρης.
- Τίτλος Βιβλίου: «Παιδική Σεξουαλική Κακοποίηση. Οικογένεια και Κοινωνία, Αίτια, Ρόλοι και Συνέπειες».
Συγγραφέας: Αργυρώ Κατωπόδη.
Εκδότης: Μαραθιά.